Het had een bagatel kunnen zijn, maar om een reden die me niet meteen duidelijk was, sloeg mijn ergernismeter meteen in het rood. Daar was het dan: het zoveelste filmpje dat onze ontroering orkestreert, dat mensen op een-twee-drie helemaal krijgt waar het ze wil hebben. Dat in een fractie van een seconde duizenden keren gedeeld wordt op Facebook en Twitter: kijk toch eens, hoe mooi, al die mensen die elkaar niet kennen en die op commando een tong willen draaien voor de camera. Want even serieus: meer dan dat was het niet.
Van het beoogde effect voelde ik niet veel. Ik zag mooie mensen, ik zag half-verliefde onwennigheid, die me enigszins geacteerd leek. En ik hoorde een zoete soundtrack, die mogelijke kritiek op voorhand onderuit haalde door zachtjes te fezelen: ‘If you’re not ready for love, how can you be ready for life?’
Love of lebberen: ik wil nu ook niet over details struikelen.
Ik heb het filmpje niet uitgekeken. Niet omdat het me choqueerde. Laat iedereen die dat wil vooral lustig tongen draaien en meer, zolang de goesting maar wederzijds is. Wel omdat het mij het onbehaaglijke gevoel gaf een voyeur te zijn. Vreemd genoeg heb ik dat niet bij het orgasmefilmpje met de lezende vrouwen, en ook niet bij porno. Maar zo’n tongkus van wildvreemden in close-up is mij te intiem.
Mijn ergernis kadert ook binnen een algehele ontroerende filmpjesmoeheid. De onuitputtelijke stroom ‘levenslessen’ die websites als Upworthy, Viralnova en Brekend.nl over ons uit storten, heeft iets betuttelends. Je hoeft niet meer zelf te kiezen waardoor je ontroerd raakt (voor zover daar kiezen aan te pas komt), daar wordt al voor gezorgd. Er is een dirigent voor ons sentiment. Subtiel is het zelden. Het is meestal met de voorhamer meppen op de traanklieren van de gemakkelijk ontroerbare mens.
Maar kijk, toen kwam ook voor de romantici een kleine tot middelgrote ontnuchtering: het was een reclamespot voor een kledingmerk en de kussende mensen waren acteurs, modellen en muzikanten.
Heel even probeerde een haha-gevoel al mijn bedenkingen stil te leggen, maar toen haalde mijn kwaadheid de bovenhand. Het filmpje herinnerde me aan al die keren dat ik me bekocht gevoeld heb door tranenperserige spots, die reclame voor een bank bleken te zijn. Of door spotjes waarin een of andere acteur met trillende stem en water in de ogen speecht op de begrafenis van ‘onze pa’ of ‘ons ma’, pakkende anekdotes en al, en dan blijkt het ineens om Dela Uitvaartverzekeringen te gaan. Dela! Het bedrijf dat al een heleboel begrafenisondernemingen en crematoria opgekocht heeft en al een paar jaar bezig is de prijzen voor uitvaarten drastisch op te drijven. Dat Dela dus.
De reden voor mijn kwaadheid ligt hierin: emotie, schoonheid en ontroering zijn me te dierbaar om er manipulatief mee om te gaan. En jazeker, tot op bepaalde hoogte bedient iedereen zich van manipulatie om zijn boodschap aan de man te brengen. De vraag is deze: hoe zuiver zijn je drijfveren, hoe oprecht? En oprechtheid is ver te zoeken in de voorbeelden die ik zonet noemde. Oprechte emotie en ontroering staan haaks op de waarden die deze bedrijven hoog in het vaandel dragen. Laat ze daar dan ook afblijven.
In dat opzicht moet ik Wren (het kledingmerk waarin het in het bewuste filmpje om draait) het voordeel van de twijfel geven. Ik verneem dat ze daar experimenteren met de grenzen tussen mode en kunst (daar mag wel commercie aan toegevoegd worden). Slim is het alleszins, want het filmpje werd op amper één dag tijd al zeven miljoen keer bekeken.
Over hun waarden spreek ik me niet uit. Hun filmpje was de perfecte trigger voor een ei waar ik allang mee zat.
Ten slotte nog dit.
Het is moeilijk om bij het lanceren van een tegengeluid niet de indruk te wekken dat je de ‘likers’ van zulke filmpjes diskwalificeert. Dat doe ik in geen geval (ik parafraseer: sommige van mijn beste vrienden zijn likers!), al kan ik me voorstellen dat sommigen het gevoel hebben dat ik iets van hen afpak door niet mee te gaan in die droom. Maar hier speelt geen cynisme of negativiteit. Wel kritische zin. Wel de scepsis, die ik koester. Ik hoop er mijn hoofd helder mee te houden in deze bijwijlen al te emotionele en impulsieve tijden.