Dat Nederland even overwoog om het redden van migranten op zee strafbaar te maken, doet – zacht uitgedrukt – de wenkbrauwen fronsen. Amper een week geleden ging de foto van een verdronken man en zijn dochtertje – nog maar een peuter – bij de Mexicaanse grens de wereld rond (DS 27 juni). Dat het een bijzonder aangrijpende en schokkende foto is, hoeft geen verder betoog. Dat ze in een rivier verdronken en niet in zee, is in dit verhaal niet relevant. Het gaat hierom: mensen in nood, waar dan ook, hoe dan ook, laat je niet aan hun lot over.
‘En Nederland, het gidst opnieuw’ blokletterde deze krant gisteren nog maar (DS 3 juli). De progressieve modelleerling van weleer, die zijn voortrekkersrol een beetje was kwijtgespeeld, maakte weer indruk dankzij straffe akkoorden over pensioenen en klimaat. Maar toen was er de Sea Watch 3, het reddingsschip dat onder Nederlandse vlag vaart. De Duitse kapitein Carola Rackete werd gevangengenomen – en inmiddels weer vrijgelaten – omdat ze zonder toestemming de haven van Lampedusa was binnengevaren. De geredde migranten aan boord hadden dringend nood aan medische hulp.
De discussie die in Nederland woedt, gaat over de dunne lijn tussen hulp aan mensen in acute nood en de organisatie van een onofficiële veerdienst voor migranten, waardoor de mensenstroom alleen nog maar aan zou zwellen. Dan maar iedereen die drenkelingen redt op zee criminaliseren is – excuus voor het ietwat smakeloze gezegde in deze context – het kind met het badwater weggooien. Sterker, het is onmenselijk en immoreel. Maar regeringspartij VVD – de conservatief-liberale partij, waartoe minister-president Mark Rutte behoort – had het hoofdzakelijk over ‘een lastig juridisch vraagstuk’. Vandaag bond de partij alweer in.
Het doet me terugdenken aan het verhaal van Lisbeth Zornig Andersen, een Deense econome en activiste, die in 2016 veroordeeld werd voor mensensmokkel. Haar misdaad? Ze had samen met haar man een lift gegeven aan een Syrisch gezin met kleine kinderen, dat langs de snelweg liep. Erger, ze hadden het gezin bij hen thuis ontvangen en te eten gegeven.
Dat sommige landen kreunen onder de toestroom aan migranten en niet goed meer zien op welke manier ze iedereen kunnen opvangen, is een feit. Het is een complex probleem, het vraagt om doorgedreven internationale samenwerking, om goede afspraken. Maar welmenende burgers criminaliseren omdat ze hulp bieden aan wie hulp nodig heeft, omdat ze in wezen niet meer doen dan hun geweten volgen, dat is pas crimineel.